ครั้งที่ 5 ลงพื้นที่ศึกษาดูงานหลักสูตรนักเคลื่อนสังคมและสรุปการเรียนรู้

ลงพื้นที่ศึกษาดูงานหลักสูตรนักเคลื่อนสังคมและสรุปการเรียนรู้
หลักสูตร “นักขับเคลื่อนสังคม : สร้างความเข้มแข็งที่ฐานราก” รุ่นที่ 4

แผนงานเสริมสร้างศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงเพื่อสร้างความเป็นธรรมทางสังคมและสุขภาพ(นธส.) ได้จัดกระบวนการเรียนรู้ครั้งที่ 5 ในหัวข้อการลงศึกษารูปธรรมของขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคม และการสรุปบทเรียน โดยแผนงานฯได้แบ่งกิจกรรมออกเป็น 2 ช่วงโดยช่วงแรกจะเป็นช่วงศึกษาดูงานณ ศูนย์เรียนรู้เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกจังหวัดฉะเชิงเทรา อ.สนามชัยเขต จ.ฉะเชิงเทรา (5-8 กรกฎาคม 2560) และช่วงที่ 2 เป็นช่วงสรุปการเรียนรู้ตลอดทั้งหลักสูตร ณ ห้องประชุมชั้น 8 ศูนย์ศึกษาสยามคอมเพล็กซ์ มหาวิทยาลัยคริสเตียน  อาคารสภาคริสตจักรในประเทศไทย(เชิงสะพานหัวช้าง) ถ.พญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ (9 – 11 กรกฏาคม 2560) โดยมีผู้เข้าร่วม จำนวน 23 คน จากภาคีเครือข่ายโครงการสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะภายใต้การสนับสนุนของสำนัก 9 ภาคีของ สสส. คนทำงานภาคประชาสังคมและคนทำงานภาครัฐที่ทำงานในประเด็น “ชายขอบ”

วัตถุประสงค์ในช่วงที่ 1 คือเพื่อให้ผู้เข้าร่วมกระบวนการเรียนรู้มีความเข้าใจและเห็นความสำคัญของการสร้าง การรวมพลัง หรือส่งเสริมการทำงานที่เป็นเครือข่ายของกลุ่มคนชายขอบเพื่อมีส่วนร่วมในขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคม (New social movements)

เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าวข้างต้นแผนงานฯจึงกำหนดโจทย์การศึกษาดูงานโดยมีรายละเอียดดังนี้

1. เป้าหมายของการทำงานเคลื่อนไหวทางสังคมกรณีศึกษา: เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกจังหวัดฉะเชิงเทรา คืออะไร
2. ยุทธศาสตร์การดำเนินงานของเครือข่ายฯ/ขบวนการทำงาน
3. กิจกรรมในเครือข่ายฯ/ขบวนการทำงานมีอะไรบ้าง
4. วิธีการประสานเชื่อมร้อนภาคีในเครือข่ายฯ/ขบวนการทำงาน
5. ผลลัพธ์/ความสำเร็จหรือล้มเหลวจากการดำเนินงานเครือข่ายฯ/ขบวนการทำงาน
6. บทเรียนที่สำคัญของเครือข่ายฯ/ขบวนการทำงาน
7. การประยุกต์กับเครือข่าย/ขบวนตัวเองของผู้เข้าร่วมศึกษาเรียนรู้

และวัตถุประสงค์ในช่วงที่ 2 คือการสรุปการเรียนรู้หลักสูตรนักเคลื่อนสังคม: สร้างความเข้มแข็งที่ฐานราก ตลอดทั้งหลักสูตร

กระบวนการเรียนรู้ ใช้วิธีการตั้งโจทย์การศึกษากรณีศึกษาผ่านมุมมอง(Lens) จากการเรียนรู้ที่จัดขึ้นภายในหลักสูตรที่ผ่านมาทั้ง 4 ครั้ง การจัดเสวนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยแกนนำชุมชนและ วิทยากร (Keynote speaker) ที่มีประสบการณ์ตรงจากการทำงานเคลื่อนไหวทางสังคมและสุขภาพในพื้นที่ การสนทนาแลกเปลี่ยนในกลุ่มย่อย การลงพื้นที่จริงและการวิเคราะห์ตนเอง

การจัดกิจกรรมในครั้งนี้ช่วยให้ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้การทำงานขับเคลื่อนสังคมผ่านการทำงานจริงของเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกจังหวัดฉะเชิงเทรา ประกอบด้วยเห็นประวัติความเป็นมาอันยาวนาของการขับเคลื่อนงานในพื้นที่ การทำงานร่วมกันระหว่างเจ้าหน้าองค์กรภาคประชาสังคมหรือนักพัฒนาในการสร้างความเข้มแข็งของกลุ่มและเสริมพลังอำนาจ(empowerment)ของแกนนำขับเคลื่อน การศึกษาดูงานในพื้นที่ได้นำผู้เข้าร่วมลงศึกษาแปลงเกษตรอินทรีย์ของชาวบ้านรวมถึงการเพาะเห็ดฟางซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจของชุมชน ทั้งนี้รูปแบบการเกษตรดังกล่าวอาจได้รับผลกระทบหากมีการสร้างโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ในพื้นที่ ทำให้เกิดการรวมตัวของชาวบ้านในการต่อรองไม่ให้มีการสร้างโรงไฟฟ้าขนาดใหญ่ นอกจากนั้นผู้เข้าร่วมยังได้ศึกษาการรวมกลุ่มโดยใช้เครื่องมือที่มีความหลากหลายเช่น การส่งเสริมเกษตรอินทรีย์เพื่อส่งออกไปยังนอกพื้นที่เป็นการสร้างรายได้ที่มั่นคงยั่งยืนและไม่สร้างผลกระทบกับสิ่งแวดล้อม การรวมกลุ่มออมทรัพย์ในรูปแบบต่างๆ การส่งเสริมบทบาทของผู้หญิงในชุมชน การใช้ข้อมูลความรู้รวมถึงงานวิจัยต่างๆในการขับเคลื่อนงาน การสื่อสารโดยการใช้สื่อสมัยใหม่ กระบวนการเฝ้าระวังผลกระทบต่างๆอันเนื่องมาจากนโยบายจากรัฐ และรูปแบบการ เสนอข้อเรียกร้องไปสู่การแก้ปัญหาเชิงนโยบาย เป็นต้น นอกจากนี้ผู้เข้าร่วมยังได้ทดลองนำเอากรอบคิดและเครื่องมือที่ได้จากการเรียนรู้ในครั้งนี้มาเปรียบเทียบกับขบวนการทำงานเพื่อประยุกต์ใช้ในเครือข่ายของตนเอง