การฟังเพื่อผู้พูด

มาดูกันที่การฟังแบบที่ 2 นะครับคือการฟังเพื่อผู้พูด การฟังแบบนี้จะมุ่งประโยชน์ของตัวผู้พูดเป็นหลัก คือในสังคมที่มีการกดขี่ มันจะมีการสร้างวัฒนธรรมเงียบขึ้นมา ก็คือวัฒนธรรมที่ทำให้คนไม่กล้าพูด ไม่กล้าแสดงความรู้สึกของตัวเอง ไม่กล้าแสดงออกถึงความรู้ ความสามารถ ความคิดอะไรของตัวเองออกมา หรือถ้าพูดมันออกมาก็จะถูกพิพากษา ตัดสิน ลงโทษ ถูกเยอะเย้ยต่างๆ นานา มันเลยทำให้คนจำนวนหนึ่งโดยเเฉพาะผู้ถูกกดขี่ ไม่สามารถที่จะนำเสนอสิ่งที่ตัวเองคิด สิ่งที่ตัวเองรู้สึกออกมาได้อย่างจริงจัง มันก็ไปปรากฏในรูปลักษณ์อื่นๆ อาจจะเป็นความเก็บกด ความโกรธ ความเสียใจ เป็นโรคทางจิตเวช เป็นอะไรอย่างอื่นอีกเยอะแยะมากมาย สิ่งที่ฟาสามัญพยายามที่จะทำก็คือทำให้คนรู้สึกปลอดภัย ที่เขาจะพูดออกมาได้โดยที่จะไม่ถูกพิพากษา ไม่ถูกตัดสิน ไม่ถูกทำร้าย ไม่ถูกถูกลงโทษ อีกส่วนนึงคือทำให้เขารู้สึกว่าเขามีค่ามากพอที่จะมีคนฟัง แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าฟาสามัญจะนั่งฟังเขาไปเรื่อยๆ นั่งฟังไปไม่รู้จบ นั่งฟังอะไรก็ได้ การฟังของฟาสามัญเนี่ยมันมีเป้าหมายของมันอยู่

เป้าหมายแรกก็คือทำให้ผู้พูดนี้นะครับรู้สึกถึงความปลอดภัยที่เขาสามารถที่จะพูดแสดงความรู้สึก ความคิด แสดงการตัดสินใจของเขาในฐานะที่เป็นมนุษย์ ในฐานะเป็นผู้กระทำการออกมาได้ แบบที่ 2 ก็คือเขาจะได้ตระหนักรู้ถึงคุณค่าในตัวเองว่าเขามีค่ามากพอที่มีคนฟังอย่างน้อย 1 คน การฟังของฟาสามัญ ต้องทำให้ผู้พูดรับรู้ได้ว่ามีคนฟังเขาอยู่ เข้าใจสิ่งที่เขาพูดและพร้อมที่จะฟังเขาเพิ่มเติมในฐานะที่เขาเป็นมนุษย์ที่มีปัญญาและก็สามารถสร้างความรู้ของตัวเองขึ้นมาได้ 

แต่ในบางครั้งเราก็จะเจอกับผู้ที่ไม่กล้าพูด พูดน้อย พูดไม่กี่คำ พูดสับสน พูดตะกุกตะกัก ซึ่งหลายครั้งก็จะทำให้เรารู้สึกอึดอัดที่จะต้องมานั่งฟัง แต่จริงๆ แล้วมันอาจจะเกิดขึ้นจากการที่เขาถูกไม่ฟังมานาน ถูกลงโทษ ถูกตัดสิน ถูกพิพากษามานาน มันทำให้เขารู้สึกไม่มั่นใจที่จะนำเสนอสิ่งต่างๆ ออกมาหรือว่าไม่มีโอกาสได้พัฒนาทักษะในการพูดที่เป็นเรื่องเป็นราว ชัดเจน ฉะฉาน สิ่งที่ฟาสามัญจะต้องทำในการฟังเพื่อผู้พูดก็คือทำให้เขารู้สึกว่าเขาปลอดภัย รู้สึกว่ามีคนฟังก็คือ การฟัง การรอ แล้วก็ทบทวนสิ่งที่เขาพูดออกมาให้เขารับรู้ว่าเราได้ยินเขา เราเข้าใจเขาจริงๆ

ซึ่งกระบวนการเหล่านี้จริงๆ ก็จะกลายเป็นการที่ไปเสริมสร้างพลังอำนาจของเขาอีกครั้งหนึ่ง ทำให้เขาได้หวนกลับมา เรียนรู้ เรียบเรียงคำพูดของตัวเองให้มากขึ้น และกล้าที่จะพูดสิ่งต่างๆ ที่เขาคิดอยู่ รู้สึกอยู่ออกมาได้มากขึ้นเรื่อยๆ ในทางกลับกัน บางทีเราก็จะไปเจอคนที่พูดมาก พูดเยอะ พูดยาว ยกตัวอย่างเยอะ พูดวนซ้ำ พูดในประเด็นเดิมๆ ซึ่งหลายครั้งมันอาจจะเป็นไปได้ว่าเขามีความปรารถนาบางอย่างที่เขาไม่สามารถที่จะพูดออกมาตรงๆ เขาก็อาศัยวิธีการพูดอ้อมๆ หรือบางครั้งเขาอาจจะรู้สึกว่าเขาพูดออกไปแล้วคนฟังอาจจะยังไม่เข้าใจ เขาจึงต้องพยายามที่จะอธิบายเพิ่มเติม หรือว่าพูดซ้ำๆ จนกว่าเขาจะรู้สึกว่าผู้ฟังเข้าใจในสิ่งที่เขาพูดได้ สิ่งที่ฟาสามัญต้องจะต้องทำคือทำให้เขารู้สึกได้ว่ามีคนฟังเขาจริงๆ รอที่จะฟัง แต่ก็พร้อมที่จะแสดงความเข้าใจในสิ่งที่เขาพูดด้วย ไม่ใช่ปล่อยให้เขาพูดไปเรื่อยๆ เราก็อาจจะต้องมีการพยายามที่จะทบทวนในสิ่งที่เขาพูดออกไป บอกว่าเราได้ยินอะไรให้เขาได้ยินแล้วเขาจะได้รับรู้ว่ามีคนฟังเขาจริงๆ

ในขณะที่ในการฟังแบบที่ 1 การฟังเพื่อตัวเอง เราจะต้องพึ่งพาการตัดสิน การประเมินค่าและการคัดเลือกข้อมูลข่าวสาร แต่ว่าในการฟังเพื่อผู้อื่นนั้นเราจะต้องระมัดระวังเรื่องนี้เป็นพิเศษ เพราะว่าสิ่งที่ผู้พูดพูดออกมาเป็นสถานการณ์ของเขา เราในฐานะผู้ฟังเราไม่มีทางจะรู้ได้เลยว่าเขาก็เผชิญกับสถานการณ์อะไรบ้าง เราจะไม่มีโอกาสได้รู้ว่าเขาเผชิญกับเรื่องอะไรมาบ้างที่ทำให้เขาตัดสินใจแบบนั้น รู้สึกแบบนั้น ดังนั้น สิ่งที่เราทำมันจึงไม่ใช่เป็นการตัดสินว่าเขาดีหรือเลว เราต้องแยกแยะให้ได้ก่อนว่าในฐานะที่เขาเป็นมนุษย์คือส่วนหนึ่ง กับในฐานะที่เขาพูดออกมา ในเนื้อหาสิ่งที่เขาพูดออกมา โอเคว่าในเนื้อหาสิ่งที่เขาพูดออกมา มันอาจจะขัดต่อความเชื่อเรา มันอาจจะขัดต่อค่านิยมที่สังคมยึดถือ ขัดต่อการต่อเป้าหมายต่างๆ แต่ว่านั่นเป็นเพียงสิ่งที่เขาคิดออกมา นำเสนอออกมา แต่ว่าสิ่งเหล่านั้นไม่ได้ไปลดทอนคุณค่าความเป็นมนุษย์ของเขาเลย สิ่งที่เราจะต้องทำในฐานะที่เป็นการฟังเพื่อผู้พูด คือเรามุ่งตรงไปที่ตัวผู้พูดเป็นหลัก ยอมรับเขาในฐานะที่เป็นมนุษย์ รู้สึกปลอดภัยมากพอ หลังจากนั้นเราจะเชื่อมั่นในกระบวนการทางปัญญาของเขา หรือว่าของร่วมกันระหว่างเรากับผู้พูด ในการที่จะร่วมกันสร้างปัญญา สร้างความรู้ หลังจากที่เราได้ฟังกันและกันแล้ว กระบวนการฟังเหล่านี้จะช่วยให้เขาสงบลง นิ่งลง และมีเวลาที่จะพิจารณาความรู้ ความรู้สึก ความคิดของตัวเอง เพื่อที่จะเรียบเรียงมันออกมาอย่างที่ตัวเองรู้สึกได้จริงๆ ดังนั้น การฟังเพื่อพูดที่มากพอ มันจะช่วยกรอง ช่วยเรียบเรียง ช่วยขัดเกลา ความรู้สึกของเขา ความคิดของเขาให้คมขึ้นชัดขึ้น แล้วก็เป็นสิ่งที่เขาปรารถนามาจากข้างในของเขาเองได้จริงๆ ฟาสามัญจะช่วยฟื้นฟูความสามารถในความเป็นมนุษย์ของผู้พูดได้ด้วยการฟังในระดับนี้