อัตลักษณ์ และ ความไม่เป็นธรรมเชิงโครงสร้าง
รูปแบบต่างๆ ที่เกิดขึ้นต่อกลุ่มคนอัตลักษณ์ชายขอบ และการกดขี่ทับซ้อน

กิจกรรม: ‘กบและใบบัว (วงนอก – วงใน)

เพื่อเรียนรู้เรื่องอัตลักษณ์ และ ความไม่เป็นธรรมเชิงโครงสร้างรูปแบบต่างๆ ที่เกิดขึ้นต่อกลุ่มคนอัตลักษณ์ชายขอบ และการกดขี่ทับซ้อน

กระบวนการ 

ให้นับ 1, 2 สลับกันไป คนนับ 1 อยู่นอกวงหมอน คนนับ 2 อยู่ในวง โดยจะร้องเพลงและรำวงไปรอบๆ คนอยู่วงในร้องในวง คนข้างนอกร้องข้างนอก เมื่อได้ยินเสียงระฆังให้หยุด ให้มีที่ยืนโดยเท้าอยู่บนใบบัว (กระดาษ) คนที่ไม่มีที่ยืนต้องออกจากเกม คนวงในเหยียบได้เฉพาะใบบัวที่อยู่วงใน คนวงนอกเหยียบใบบัวที่อยู่วงไหนก็ได้ 

สะท้อนกิจกรรม

คนวงใน  

รู้สึกกังวลทั้งตัวเองและกับเพื่อน เหนื่อย คิดตลอดเวลาว่าจะทำยังไงให้เรามีที่ยืน  ห่วงอยากให้เพื่อนอยู่ข้างในวง เราระแวงว่าจะถูกดึงออกไป เสียใจที่เพื่อนหลุดออก ลืมเพื่อนเพราะกังวลเรื่องตัวเอง 

คนที่หลุดออก  

พร้อมเสียสละให้เพื่อน ตกใจ เสียใจที่ออกมา รู้สึกไร้ตัวตนไม่มีที่ยืน

คนข้างนอก  

สบาย ไม่กดดัน ไม่สบายใจว่าที่คนข้างในไม่มีที่ยืน ยื่นกระดาษให้เพื่อนเพราะไม่อยากให้เพื่อนหลุดออก

อยากยื่นกระดาษให้เพื่อนแต่ทำผิดกติกา/กลัวว่าจะมีผลกระทบบางอย่างแม้จะไม่มีกติกาห้ามไว้ เห็นคนวงในมีการแบ่งปัน 

แต่ไม่เห็นจากคนวงนอก อยากช่วยแต่ไม่ได้ลงมือทำ 

อัตลักษณ์ คือ ตัวตนหรือลักษณะเฉพาะของบุคคล/กลุ่ม เป็นตัวตนที่มีมาแต่กำเนิดหรือพัฒนาขึ้นภายหลังก็ได้ 

อัตลักษณ์ชายขอบ (Marginalized Identities) คนที่ถูกปิดกั้น/ผลักให้ออกจากระบบต่างๆ ในสังคม ทำให้ไม่มีสิทธิและโอกาสหลายอย่างในชีวิต ไม่เท่าเทียมกับคนอื่น  

เปรียบกับสังคมไทย

คนวงใน (อัตลักษณ์ชายขอบ)  ชาติพันธุ์มาลายู ภูเขา ไทยอีสาน ชาวเล แรงงานข้ามชาติ คนพิการ คนไร้บ้าน LGBT คนจน ผู้หญิง ผู้ติดเชื้อเอชไอวี คนที่มีคดี/ติดคุก เด็ก เยาวชน ผู้สูงอายุ คนมุสลิม คริสต์ นับถือผี แรงงาน กรรมกร คนเป็นหม้าย ฯลฯ เข้าไม่ถึงสวัสดิการ เข้าไม่ถึงระบบของรัฐ บริการด้านสุขภาพ การศึกษาฯ

คนวงนอก (อัตลักษณ์อภิสิทธิ์)  ชาติพันธุ์ไทยกลาง ไทยจีน คนชนชั้นกลาง-สูง ผู้ชาย วัยทำงาน คนรักต่างเพศ คนไม่พิการ ภาษาไทยกลาง ข้าราชการ นักธุรกิจ ระดับการศึกษาสูง คนเมือง คนภาคกลางฯลฯ สิทธิในการเข้าถึงบริการสุขภาพ เข้าถึงระบบสวัสดิการ ความปลอดภัย อิสรภาพ ความมั่นคงฯ

หมอน หรือ ระบบ/โครงสร้างที่สร้างความไม่เป็นธรรม     เป็นตัวปิดกั้นโอกาส เป็นตัวแทนของวัฒนธรรมประเพณี กฎหมาย/กระบวนการยุติธรรม ระบบการศึกษา ระบบเศรษฐกิจ ศาสนา ครอบครัว ระบบการเมืองการปกครอง สื่อมวลชน ประวัติศาสตร์ ระบบสาธารณสุข ระบบสวัสดิการสังคม กองทัพและสถาบันทหาร ฯลฯ ซึ่งระบบเหล่านี้ปิดกั้น กีดกัน ด้อยค่า ตีตรา คนวงใน และเปิดโอกาสให้คนวงนอกตัวอย่างอัตลักษณ์  เพศ รสนิยมทางเพศ วัย/อายุ อาชีพ ชาติพันธุ์ สัญชาติ ระดับการศึกษา สภาพร่างกาย สถานะภาพสมรส ถิ่นที่อยู่ ภาวะสุขภาพ เพศสภาวะฯ

ความไม่เป็นธรรม/การกดขี่ที่เกิดในสังคมไทย

การกดขี่ชาติพันธุ์ ระบบนิเวศน์ การกดขี่ชนชั้น การกดขี่ทางเพศ/เพศวิถี การกดขี่ทางการเมืองการปกครอง การกดขี่ทางวัฒนธรรม การกดขี่วัย การศึกษาฯ เหล่านี้มาจากสถาบันครอบครัว สถานบันศาสนา ระบบเศรษฐกิจ ระบบสาธารณสุข นโยบายรัฐ ระบบการเมืองการปกครอง ระบบการศึกษา กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ฯ

คนที่มีอัตลักษณ์ชายขอบ (คนวงใน) จะถูกกระทำความรุนแรงทุกรูปแบบ ซึ่งมาจากคนวงนอกที่สร้างระบบที่ไม่เป็นธรรม ถ้าคนวงในเห็นปัญหาเข้าใจปัญหาตัวเอง และเข้าใจว่าระบบโครงสร้างมีปัญหา หากจะลุกมาต่อสู้ร่วมกับคนกลุ่มอื่นก็จะมีพลังขึ้นอยู่กับว่าจะมียุทธศาสตร์อย่าไร ตัวอย่างเช่นในการต่อสู้พีมูฟจะใช้ประเด็นเป็นหลัก ส่วน LGBT ใช้อัตลักษณ์เป็นหลัก